Kanal tedavisi hakkında detaylı bir açıklama yapmadan önce daha rahat anlaşılması açısından dişin yapısının nasıl olduğunu açıklamanın daha doğru olduğunu düşünmekteyiz. Aşağıda dişin yapısı ve katmanları görülebilir :
Resimde en dışta gözüken beyaz katman, vücuttaki en sert madde olan ve dişin dış yüzeylerle temasını sağlayan mine kısmıdır. Bu katmanın altında dişin %75’lik kısmını oluşturan dentin tabakası bulunmaktadır. Bu kısmın en önemli özelliği ısıya ve temasa duyarlı olmasıdır. Bir alt kısımda orta bölümde ise pulpa odası yer alır ve burada yer alan yumuşak dokuya pulpa (diş özü) adı verilir. Resimde de görülebileceği üzere buradan dişin köküne kadar uzanan sinir hücreleri yer almaktadır. Bu hücrelerin temel görevi ısı, basınç, ileri derecede çürük, dişin kırılması gibi durumlarda duyarlılık ve hassasiyeti arttırmak ve dişin ağrılı şekilde tepki vermesini sağlamaktır.
Bu bilgiler ışığında kanal tedavisini açıklayacak olursak, yukarıda bahsi geçen ve dişin canlı olan pulpa ismindeki sinir ve kan damarları ile dolu olan kısmının çürüğün ilerleyip tahribat yaratması sonucu temizlenmesidir. Temizleme işleminin ardından pulpa, doku uyumlu ve sızdırmazlık özelliğine sahip maddelerle doldurularak kapatılır. Bu tedavinin amacı, sinirlerin tahribatından kaynaklanan problemin çözülüp diğer dokuların sorunsuz bir şekilde yaşamına devam etmesini sağlamaktır. Bu bölgenin bakteriyel enfeksiyonunun önlenmesi diğer bölgelerin daha sağlıklı şekilde yaşamına devam etmesini sağlamaktadır.
Tedavi sırasında öncelikle sinir dokusunun yıkımı sonrası oluşan organik artıklar ve bakteriyel toksinler temizlenir. Bu işlemin zamanında ve düzgün bir şekilde yapılmaması durumunda beklenen en muhtemel sonuç dişin iltihabi bir reaksiyon göstermesidir. Sinir dokusunun temizlenmesinin ardından yapılacak olan iç kısmın üstünün kapatılmasıdır. Bu işlemin amacı ise bakteriyel toksinlerin kanal tedavisine sebep oldukları şekilde tekrar dişin iç kısmına sızmasının ve bu bölgede yıkım yaratmasının önlenmesidir.